XAKE HEZITZAILEA, TAFALLAKO IKASTOLA AITZINDARI

Gure Ikastola eta xakearen arteko harremana aspalditik datorren erlazio estu eta sendoa da. Xakeak dituen onuretan sinistuz gure Ikastola betidanik ibili da xakearekin lotutako ildoak sustatzen, baina aurten eman dugu Nafarroan aitzindaria izan den aurrerapausoa, xake hezitzailea ikasgela barruan curriculuaren baitan sartzea.

Xakea joku bat besterik ez delaren ideiari lotuta eta ikaslegoarengan gaitasun garrantzitsuak garatzeko disziplinarteko tresna garrantzitsu bat dela kontuan izanik, aurten Lehen Hezkuntzako 3. mailan astero ordutegiaren barruan saio bat eskeintzen ari zaio xakearen bidez trebetasun desberdinak lantzeko.

Julián Pérez, Roi Reinaldo eta Carlos Solerren “Xake hezitzailearen 7 koloreak” metodologian oinarrituz xakea disziplinarteko tresna bihurtzen da konpetentzia desberdinekin lotutako proposamenak aurrera eramateko: matematikoak, linguistikoak, motoreak, artistikoak, digitalak…

Irakasgai berri honetan xakearen ideia leihakorretik haratago xakea eduki mota desberdinak biltzen dituen altxorra bihurtzen da. Ikasleei asteroko proposamen desberdinen bidez curriculumeko gaietan sakontzeko aukera ematen die ikasgai berri honek beraiengan interes natural berezi bat piztuz. Dinamika motibagarri eta ludikoen bidez ikasleek erraztasun handiz barneratzen dituzte edukiak xakea eguneroko ikasgelako dinamikarekin hausteko tresna baliotsua bihurtuz.

XAKEA ETA GARAPEN KOGNITIBOA

Aspalditik xakearen eta psikologiaren arteko harremana psikologoek eta psikiatrek ez ezik, pedagogo eta xake jokalari profesionalek ere aztertu izan dute, xakean aritzeak ematen duen gaitasun kognitiboen garapena aztertuz.

Xakeak trebetasun kognitibo logiko-matematikoak (pentsamendu logikoa eta kalkulu-gaitasuna (arriskuarena barne)), linguistikoak, espazialak (espazio-ikuspegia) eta pertsonen artekoak garatzea sustatzen du, arreta sustatzen du (baita hainbat gauzari aldi berean erne egoteko gaitasuna ere), memoria, kontzentrazioa eta baita izaera arrazionaleko elementu logikoetatik abiatuta plangintzak diseinatzeko gaitasuna ere. Azkenik, adimen emozionalari buruzko hainbat alderdi garatzen laguntzen du, hala nola, enpatia eta antsietate maila. Elementu horiek guztiek oso rol positiboa betetzen dute pertsonen bizitzan, eta eragina dute norbanako etekina ateratzeko gaitasunean, oreka emozionalean eta, azkenik, osasun psikikoan (beraz, garapen globalean).

Arrazoi horiengatik guztiengatik Tafallako Ikastolak xakea ikasgeletan sartzearen alde egindako apustua Nafarroan ideia berritzailea izan arren ikerketa askoren babesa zuzena jasotzen du.

XAKEA ETA DBH:

Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan urteak daramatzagu xakearen inguruan lanean. DBH 2. mailako hautazko irakasgaia izateaz gain etapa honetan asterokoa da xakearen presentzia. Patioko orduetan Ikastolako sarreran xakearekin lotutako erronka desberdinak izaten dituzte gure ikasleek Miriam Monreal Aragoiko Xakea Eskola koordinatzailearen programari jarraikiz. Horrek pentsamendu kritikoa sustatzeaz gain ikaslegoaren parte hartzea modu aktibo eta dibertigarrian sustatzen du astez aste.

Bestalde, eta Ikastolak herriarekin duen harremana sustatzeko asmoz proiektu desberdinak aurrera eraman ditu azken urteetan. Alde batetik, herriko zahar egoitzekin hartu eman desberdinak izaten ditugu xake terapeutikoa bertan bizi diren pertsona helduei eramanez eta ikaslegoarengan enpatia, errespetua, belaunaldi desberdinen arteko harremana… sustatuz. Bestalde herriko San Sebastian Jubilatu Taldearekin topaketa desberdinak izaten ditugu xakean aritu eta belaunaldiarteko ulermena eta bizikidetasuna zabalduz.

Proiektu hauek guztiek erakusten dute xakea joku bat baino gehiago dela. Gure Ikastolan hezkuntza tresna baliogarria bihurtu dugu gure eredu pedagogikoa eta soziala aberasteko. Gure helburua ekimen berriak zabaltzea eta dagoeneko aurrera eramaten ditugunak gure identitatean sendotzea dira.
 
BELAUNALDIARTEKO JOSE IGNACIO ORTUETA I. XAKE TXAPELKETA:

Urtarrilaren 18an gure Ikastolak San Sebastián Jubilatu Taldearekin batera eta Tafallako Udaletxearen babesarekin xake txapelketa antolatu zuen. Bertara adin tarte eta herri desberdinetako 47 jokalarik izena eman zuten, gure ikasleak barne. Giro ederrean belaunaldi desberdinetako jokalariek xakeaz gozatzeko aukera izan zuten herrian xakea bizirik dagoen joku baliotsua dela ikustaraziz.