Gazolazeko Garbikunde Andre Mariaren Parrokia

Ezin jakin, zehazki, noizko tenplua dugun hau, baina bere ezaugarriei erreparatuta, XIII mendeko lehen erdian lekutzen ahal dugu. Erdi Aroan orotariko zereginak hartzen zituzten parrokiek. Honela, ospakizun erlijiosoez gainera, hilerria bera eta kontzejuaren bilerak ere hartu zituen eraikinak. XVI mendeko lehen erdian koroa eta sakristia gehitu zitzaizkion.
Oso erromanikoaren garaiko oin-plantaren gainean eraikia dago, izan ere nabe bakarrekoa baita, hiru gunetan banatua baitago, berorren bukaeran abside erdi-zirkularra duelarik. Nabe osoa zeharkatzen duen kanoi-ganga puntadunak estaltzen du eliza, eta absideak, aldiz, erdi-zirkularra izanik, hain ohikoa den labe ganga. Hirugarren gunean kapera karratua ageri da, mentsula lobuludunen gainean eraikitako kanoi gangaz estalia. Sakristiak, bestalde, estalki berriagoa eta konplexuagoa ageri du, erdi-zirkularrak diren mentsulen gaineko tertzeletez osatutako izar-gangaz estalia.
Barrualdea zurrun eta soila irudi dakigukeen arren, epistolaren aldeko kanpoaldea dekorazioz beterik azaltzen zaigu. Atearen gainean zutabeen gaineko puntu erdiko arkibolta ederrak ageri dira, eta tinpanoan krismoi bakarra, bi zimazio zoomorfikok (zezena eta lehoia) eusten diotelarik. Kapiteletan txukuntasunez zizelkatutako apaingarri begetalak, palmondoak eta saski-lanak ikus daitezke.
Deigarriena, zalantzarik gabe, epistolaren alde hau dena estaltzen duen aterpea dugu, ziurrenik garai honetako Nafarroako elizperik ederrena dena. Lau arkupe eskaintzen ditu eta kapiteletan dekorazio begetalak (pinak eta mahatsak), animaliak (zezenak eta txoriak), pertsonaia mitologikoak (zentauroak, grifoak, aingeruak…), edo Pasioaren eszenak azaltzen zaizkigu, haien artean baratzeko otoitza, Judasen musua eta gurutziltzatzea.
Deigarri dira, bestalde, San Migelek herensugea hiltzen duenekoa edo Jesukristo asto gainean Jerusalemen sartzen ari denekoa.

Zizur Txikiko San Fermin Ikastolako ikasleek egina.