Zizur Txikiko Sanjuanisten Eliza

Dakigunez Lope Enekoniz eta Santxa Aznarez senar-emazteek Zizur Txikiko San Migel arkanjeluaren eliza Maltako ordenaren esku utzi zuten 1135ean. Gurutzaden testuinguruan sortu zen Maltako Donibaneren zaldunen ordena, eta euren eginkizunik nagusia, erromesen zaintza eta zerbitzua zen. Hori dela eta, eta Done Jakue bideak Zizur Txikia iparretik hegora zeharkatzen duenez, hementxe eliza protogotiko hau eraiki zuen 1200. urtearen inguruan. Antza, garai hartako monasterio handiago baten parte baino ez da. Tamalez XIX mendeko desamortizazioen eraginez hau baino ez zaigu geratzen, iparraldeari begira zen XIII mendeko klaustroa, esaterako, desagertu delarik.
Erromanikoa Gotikoranzko aldaketa egiten ari zeneko eraikin erlijiosoa dugu. Honela puntu erdiko arkuekin batera arku puntadunik ikus dezakegu. Oin-plantari begira, lau gune ditu nabe bakar zabalak, eta kanoi ganga puntaduna erabiltzen du estalki. Nabearen bukaeran abside erdi-zirkularra ageri, labe gangaz estalia. Laugarren guneari lotua, hegoaldeari begira, XV mendeko kapera karratua azaltzen da, gurutze-gangaz itxia zeinaren erdian Beaumondarren armarria gako bakar duen.
Erdi eliza eta erdi gaztelutxo den honetan sarrera nagusiak arrosa-leiho polilobulatu ederra aurkezten du. Defentsarako dorre karratu batek Iruñetik iristen den bidea zaintzen du. Bertan Maltako ordenaren bandera izaten da ikusgai haizearekin dantzan.

Zizur Txikiko San Fermin Ikastolako ikasleek egina.